Πέμπτη 18 Αυγούστου 2011

Μεγάλοι φωτογράφοι: Henri Cartier-Bresson

  Ο Bresson γεννήθηκε στις 22 Αυγούστου 1908 στη Γαλλία από πλούσια οικογένεια και ήταν το μεγαλύτερο από 5 παιδιά. Ο πατέρας του είχε εργοστάσιο υφαντουργίας και η μητέρα του προέρχονταν από οικογένεια εμπόρων βαμβακιού. Οι γονείς παρείχαν στον Bresson οικονομική άνεση για να ασχοληθεί με τα ενδιαφέροντά του. Ο πατέρας του τον προόριζε ως διάδοχό του στο εργοστάσιο, αλλά ο ίδιος απέρριπτε αυτήν την προοπτική.
   Στα νιάτα του είχε ένα Box Brownie για να τραβάει φωτογραφίες στις διακοπές. Μετά από κάποιες αποτυχημένες προσπάθειες να μάθει μουσική, ασχολήθηκε με τη ζωγραφική στην οποία τον μύησε ένας θείος του. Το 1927 παρακολούθησε μαθήματα κοντά στον κυβιστή ζωγράφο και γλύπτη André Lhote. Παράλληλα άρχισε να κάνει παρέα και με σουρεαλιστές καλλιτέχνες. Προσπάθησε να αποτυπώσει τις καλλιτεχνικές του ανησυχίες στον καμβά, αλλά απογοητεύτηκε και κατέστρεψε τα περισσότερα έργα του. Την περίοδο 1928 – 1929 παρακολούθησε μαθήματα τέχνης και λογοτεχνίας στο πανεπιστήμιο του Cambridge. Το 1930 επέστρεψε στη Γαλλία για να υπηρετήσει τη θητεία του στο γαλλικό στρατό.
 
  Το 1931 ταξίδεψε στην γαλλοκρατούμενη Ακτή Ελεφαντοστού (στη Δυτική Αφρική), όπου ασχολήθηκε με τη ζωγραφική, τη φωτογραφία και το κυνήγι. Εκεί αρρώστησε τόσο άσχημα που κόντεψε να πεθάνει. Από το ταξίδι του αυτό απέμειναν μόνο 7 φωτογραφίες.  
  Επέστρεψε και πάλι στη Γαλλία το 1931, όπου ενέτεινε τις επαφές του με τους σουρεαλιστές. Τότε είδε τη φωτογραφία των τριών μαύρων παιδιών του Ούγγρου φωτογράφου Martin Munkácsi και αποφάσισε να ασχοληθεί αποκλειστικά με τη φωτογραφία. Ταξίδεψε σε πολλές πόλεις σε όλη την Ευρώπη και εξέθεσε για πρώτη φορά τη δουλειά του το 1932 στην Νέα Υόρκη. Το 1934 έκανε έκθεση φωτογραφίας μαζί με τον Manuel Alvarez Bravo.
   Το 1934 γνωρίζει τον πολωνό φωτογράφο David Szymin, που άλλαξε το όνομά του σε David Seymour. Μέσω του Seymour γνωρίζει και τον Robert Capa, ο οποίος τον πείθει να στραφεί στη φωτοδημοσιογραφία, προσπερνώντας τον σουρεαλισμό, που θα τον οδηγούσε στο μανιερισμό.

   Ο Bresson ασχολήθηκε με τον κινηματογράφο, παίζοντας σε ταινίες του γάλλου σκηνοθέτη Renoir και βοηθώντας τον να κάνει ταινία για το κομμουνιστικό κόμμα της Γαλλίας. Κατά τη διάρκεια του ισπανικού εμφυλίου πολέμου σκηνοθέτησε μαζί με τον Herbert Kline μια αντιφασιστική ταινία.

   Η πρώτη δημοσιογραφική δουλειά του ήταν η στέψη του βασιλιά Γεωργίου του 6ου της Αγγλίας για το γαλλικό περιοδικό Regards. Αργότερα εργάστηκε για γαλλική κομμουνιστική εφημερίδα, αλλά ενώ ήταν αριστερός δεν γράφτηκε ποτέ στο γαλλικό κομμουνιστικό κόμμα.

   Στον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο κατατάχτηκε στο γαλλικό στρατό ως δεκανέας του Τμήματος Φιλμ και Φωτογραφίας. Το 1940, κατά τη διάρκεια της μάχης της Γαλλίας, πιάστηκε αιχμάλωτος από τους Γερμανούς, οι οποίοι τον φυλάκισαν σε στρατόπεδο αιχμαλώτων. Από κει απέδρασε στην τρίτη του προσπάθεια και διέφυγε στη Γαλλία με ψεύτικα χαρτιά. Στη Γαλλία εργάστηκε για τον υπόγειο σιδηρόδρομο, όπου βοήθησε πολλούς δραπέτες, ενώ κάλυψε φωτογραφικά την κατοχή από τους Γερμανούς και την απελευθέρωση της Γαλλίας. Στο τέλος του πολέμου έκανε ένα ντοκιμαντέρ για το αμερικανικό γραφείο Πληροφοριών Πολέμου σχετικά με την επιστροφή των γάλλων φυλακισμένων και εξόριστων. Το φιλμ αυτό παίχτηκε στην Αμερική το 1947, παράλληλα με την κυκλοφορία του 1ου του βιβλίου “The Photographs of Henri Cartier-Bresson”.

   To 1947, μαζί με τον Seymour και τον Capa δημιούργησε το πρακτορείο Magnum Photos. Ο ίδιος ανέλαβε την Ινδία και την Κίνα. Εκεί κάλυψε την κηδεία του Γκάντι και την τελευταία φάση του κινεζικού εμφυλίου πολέμου, τους τελευταίους ευνούχους του Πεκίνου, καθώς και άλλα θέματα στην περιοχή. Οι δουλειές του αυτές τον κατέστησαν διάσημο. Ταξίδεψε σε πολλές χώρες σε όλον τον κόσμο. Ήταν ο πρώτος «δυτικός» φωτογράφος που φωτογράφισε ελεύθερα στη Σοβιετική Ένωση.

   Το 1952 κυκλοφόρησε το βιβλίο του The decisive moment (Η αποφασιστική στιγμή), με 126 εικόνες και εξώφυλλο φιλοτεχνημένο από το ζωγράφο Matisse. Η αποφασιστική στιγμή χαρακτηρίζει το έργο του Bresson και τον κατατάσσει στους μεγάλους δασκάλους της φωτογραφίας.

   Τη δεκαετία του 70 παράτησε τη φωτογραφία και ξαναγύρισε στη ζωγραφική. Έκανε και έκθεση ζωγραφικής στη Νέα Υόρκη το 1975. Το 2003 δημιούργησε το ίδρυμα Henri Cartier – Bresson με τη γυναίκα και την κόρη του, προκειμένου να διαχειριστεί το έργο του.

   Χρησιμοποιούσε μια Leica με 50άρη φακό, γρήγορο φιλμ και ποτέ φλας. Ο ίδιος υποστήριζε ότι ποτέ δεν κροπάριζε τις φωτογραφίες του και δεν έκανε καμιά παρέμβαση στον σκοτεινό θάλαμο. Για να περνά απαρατήρητος, κάλυπτε τη μηχανή με μαύρη ταινία.

   Ο ίδιος δεν ήθελε να φωτογραφίζεται. Σε μια τελετή στο πανεπιστήμιο της Οξφόρδης κρατούσε ένα χαρτί μπροστά στο πρόσωπό του για να αποφύγει τη φωτογράφιση. Ήταν πολύ ντροπαλός και εξάλλου δεν ήθελε να τον αναγνωρίζουν στο δρόμο, προκειμένου να μπορεί να φωτογραφίζει ανενόχλητος.

  Πέθανε στις 3 Αυγούστου 2004 στη Γαλλία.

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου